Dưới thời Minh Mạng trái ngang
Giết người Công Giáo nhiều trang sử dầy
Máu Thánh Tử Đạo tràn đầy
Đất Việt nhuộm thắm từng ngày dọc ngang
Mở đầu trang sử vinh quang (*1)
Tiên phong Tử đạo hiên ngang lên đường
Cha già nhưng rất kiên cường
Luôn luôn nhỏ nhẹ yêu thương mọi người
Tuổi đời vừa đúng sáu mươi
Đang thăm kẻ liệt, và người ốm đau
Bỗng đâu một nhóm theo sau
Lương dân Thanh Trác xúm nhau bắt vào
Huyện quan bắt chuộc tiền cao
Ngồi trên quát tháo thao thao những lời
Vua Minh Mạng đấng thay trời
Không mang tiền chuộc sẽ rơi mất đầu
Cha không tỏ vẻ lo âu
Tôi là Linh mục thì đâu có tiền
Vui tươi với nụ cười hiền
Sống chết là chuyện đương nhiên trong đời.
Chết mà để được Nước Trời
Đường đi theo Chúa tuyệt vời lắm thay!
Mong sao chóng đến ngày này
Được theo chân Chúa phúc thay! còn gì.
Lôi qua Thánh Giá chẳng đi
Cùm gông tra khảo đen sì còn đây
Hằn lên thân xác hao gầy
Lệnh truyền trên gỗ bên nầy còn ghi.(*2)
Bằng Sơ thuộc huyện Thanh Trì
Hà Đông Kẻ Vĩnh khắc ghi tên ngài
Đông Thành, Chân Lộc bài sai
Nam Đường quản xứ chông gai khắp cùng
Ba tháng bị đóng vào khung
Bạn tù thương cảm cùng chung mến ngài
Tình yêu Chúa ngự trên ngai
Mong ngày được tiến lên đài vinh quang
Ba trăm quân lính giải sang
Đưa ngài đến chợ Quân Ban tử hình
Mười một tháng mười quang minh (*3)
Bỗng mây bao phủ thình lình khắp nơi
Cha Tùy ngước mặt lên trời
Tạ ơn Thiên Chúa đời đời của con
Một hồi chiêng trống vang dòn
Đầu ngài rơi xuống hồn son về trời
Máu đào nhuộm thắm khắp nơi
Nhà thờ Trang Nứa mộ người còn đây
Giáo dân tình mến đong đầy
Ngài là đấng Thánh quan thầy chúng con.
Trầm Hương Thơ 30.10.2010
(*1) Thánh Phêrô Lê Tùy được vinh dự mở đầu trang sử đẫm máu dưới thời Minh Mệnh. Thật vậy, trước khi ra tay muốn tận diệt đạo Kitô. Vua Minh Mạng đã nói với triều đình làm một bản kiến nghị xin ra lệnh cấm đạo Công Giáo. Sắc dụ cấm đạo được công bố ngày 06-01-1833. Khắp nơi quan quân được dịp làm tiền và trả thù người Công Giáo. Tại Bắc Việt ngày 25-6-1833, một nhóm lương dân làng Thanh Trác đã bắt Cha Phêrô Lê Tùy đang trên đường thăm kẻ liệt. Nhóm người này liền giải ngài đến quan huyện. Quan hứa sẽ cho chuộc tiền nếu ngài chịu khai là thầy thuốc. Cha Tùy đã một mực từ chối lời nói dối ấy. Dù đã 60 tuổi, ngài vẫn bị quan bắt đeo gông và giam tù.
(*2) Tấm bảng gỗ viết bản án như sau: "Tên Tùy là Lê Tùy thuộc tỉnh Hà Nội, phủ Thường Tín, huyện Thanh Trì, tổng Minh Xã, làng Bình Sơ. Tội nhân là người An Nam, đã theo đạo ngoại quốc từ lâu và tự xưng mình là linh mục, đi vào nhiều làng để khuyên dụ dân chúng. Nên đã bị bắt và xét xử công minh. Bản án vua ra là phải trảm quyết". Bảng gỗ này hiện đang được lưu giữ tại chủng viện thừa sai Paris.
(*3) Ngài bị xử trảm tại chợ Quân Ban ngày 11.10.1833.Sau đó giáo dân đem xác ngài về chôn cất tại nhà nguyện Trang Nứa, trước kia là học viện của tỉnh Nghệ An.
Thầy Bernard Thu làm chứng về đời sống và cuộc tử đạo của Cha Tùy như sau: "Nhiều lần tôi nghe kể lại những phép lạ do lời cầu bầu của cha thánh nhưng chưa ai viết ra. Tuy nhiên, riêng tôi, tôi tin chắc chắn rằng nhiều lần khi tôi chữa trị cho các bệnh nhân nan y tôi thường cầu khẩn với Cha Tùy, chính ngài đã chữa họ lành. Tôi cũng biết chắc một sự kiện khác là đang khi lương dân không làm sao ngăn chặn được sâu phá hoại mùa màng, tôi liền chạy đến cầu nguyện với Cha Tùy và rảy nước thánh trên cánh đồng. Lời cầu nguyện của tôi được chấp nhận. Mọi người sửng sốt thấy ruộng của họ thì bị sâu phá hoại còn ruộng của tôi thì trổ bông. Họ liền ca ngợi đấng tử đạo. Một ít năm sau người ta định cải táng và đưa xương ngài về Pháp. Khi mở mộ ra, người ta ngửi thấy mùi thơm ngọt ngào tỏa ra và nước trong bao quanh xác ngài.
ÐGH. Lêo XIII đã tôn phong ngài lên bậc Chân phước tử đạo ngày 27-05-1900.
ĐGH. Gioan Phaolô II đã tôn phong ngài lên bậc Hiển thánh ngày 19.06.1988.
